Legnood bij vogels

Een vogel met legnood lukt het niet haar ei te leggen, het blijft vastzitten in de eileider. Dit kan fataal aflopen, maar gelukkig is legnood vaak goed te herkennen en verhelpen.

Legnood herkennen

Een vogel met legnood vertoont algemene ziekteverschijnselen zoals bol zitten en niet helder uit de ogen kijken. Typisch voor een vogel met legnood is dat ze moeite heeft met vliegen en staan en daarom vaak op de grond of in het nest zal zitten. Vaak hangen de vleugels en staart en heeft de vogel een hijgerige ademhaling, soms in combinatie met ritmische cloacacontracties om het ei alsnog kwijt te raken. Vaak eten ze niet meer en kunnen ze een bevuilde cloaca hebben. Soms is het ei te zien (of heel voorzichtig te voelen) in de vorm van bolle onderbuik voor de cloaca. Als u weet dat de vogel al een volgend ei had moeten leggen kan dit een extra indicatie zijn, legnood kan echter ook optreden bij poppen die individueel gehuisvest zijn. De dierenarts kan de diagnose bevestigen door een röntgenfoto te maken.

Oorzaak en preventie

De schaal van een ei wordt gevormd in de schaalklier (onderdeel van de eileider). Voor dit proces is veel calcium (kalk) nodig en wanneer het vogellichaam zichzelf niet in deze behoefte kan voorzien kan legnood optreden. Vaak wijst legnood dan ook op een tekort aan calcium (of vitamine D₃) in de voeding. Voldoende calcium kan verstrekt worden door middel van grit, sepia of eierschalen (zonder vliezen). Daarnaast hebben vogels ook vitamine D₃ nodig om de opname van calcium te reguleren, dit kan verstrekt worden door middel van eivoer en insecten. Ook voor vogels waar niet mee wordt gekweekt bevat alleen een zaadmengsel onvoldoende calcium en vitamine D₃.

Naast een tekort in de voeding kan legnood ook worden veroorzaakt doordat een pop teveel eieren legt in een broedseizoen. Bijvoorbeeld door teveel broedrondes of het continue weghalen van eieren omdat u geen nakomelingen wilt of omdat de eieren onbevrucht zijn. Tevens hebben jonge, vervette en zieke popjes een verhoogde kans op legnood. Er zijn ook nog een aantal minder bekende mogelijk oorzaken van legnood, namelijk een te groot ei, een ei dat dwars in de eileider zit, een ontsteking van de eileider, cysten of tumoren op de eierstok en/of eileider en een snelle verlaging van de temperatuur.

Behandelen

Als een vogel met legnood niet wordt behandeld en het ei niet alsnog wordt gelegd, zal de vogel sterven. Gelukkig zijn er verschillende methodes om de vogel te helpen het ei kwijt te raken.

Probeer de vogel zo voorzichtig mogelijk te vangen - het ei mag namelijk niet breken - en zet haar apart in een verwarmde kooi, dit kan al voldoende zijn dus wacht één of twee uurtjes. Als dit niet het gewenste effect heeft, smeer dan de cloaca in met wat slaolie en wikkel de vogel in een warme, vochtige doek en houdt de vogel in de stoom boven een pan kokend water, uiteraard mag het niet te heet worden. Een andere methode is de cloaca in te smeren met slaolie en het achterlijf van de vogel afwisselend in handwarm en koud water te dompelen. Eventueel kunt u proberen de slaolie iets verder in de cloaca te druppelen met behulp van een pipet of spuit zonder naald. Overigens kan de slaolie de poriën in de eierschaal verstikken waardoor het ei niet mee uitgebroed kan worden, maar dit lijkt mij van ondergeschikt belang.

Als de bovenstaande methodes niet werken kunt u het beste zo snel mogelijk naar de dierenarts gaan. De dierenarts kan de vogel onder narcose brengen en proberen het ei uit het lichaam te masseren. Als dit niet onder narcose gebeurd kan de vogel tegenstribbelen waardoor het ei breekt, probeer dit dus niet zelf. Als het masseren niet werkt kan het zijn dat het ei fysiek te groot is en moet het operatief verwijderd worden. Als het een windei betreft (zonder harde schaal) kan het met een holle naald leeggezogen worden en vervolgens kan het omhulsel (vruchtzak) makkelijk verwijderd worden.

Vogels die legnood hebben gehad kunnen zich normaliter nog makkelijk voortplanten, maar zorg dat de onderliggende oorzaak weggenomen is!